Satınalma - Bodrum Sağlık Vakfı Fı̇zyoterapı̇ ve Hı̇droterapı̇ Merkezı̇ Ulusal Mı̇marı̇ Proje Yarışması

İyileştirici Avlular, Kent Terasları ve Bodrum …

Şehirler, yapılar vasıtasıyla bulunduğu çevreyi değiştirir ve şekillendirirler. Kullanıcısı olan ziyaretçilerini, barındırdığı mekânsal deneyimler ile yeni bir sürece hazırlar. Yapıların mekânsal kurgularında tariflenen fonksiyonlar ile yapı katmanlaşır. Bu sayede mekanda başlayan süreç ,mekan ile insan arasında etkileşime, sonrasında insanlardan sokaklara, kentlere, şehirlere yayılır.

Süreç içinde tariflenen deneyim, kullanıcının bazen hiç tecrübe etmediği katmanlar barındırabilir. Bu deneyim kullanıcı üzerinde izler bırakır.

Alanın bulunduğu konum ile birlikte, doğal ortam , tarihsel geçmiş ve kültürel birikim, bu izleri taşımak için projeye uygun zemin hazırlamaktadır.

Bu uygun zemin üzerinde tasarlanacak yapının, iyileştirici rolü ile yapının barındırdığı mekânsal kalite ve yapının mekanlarına, duvarlarına, avlusuna, meydanına ve teraslarına sızan doğa, asıl iyileştirici unsur olmalıdır.

Konum

Yarışma alanı Bodrum merkezinin Kuzeybatısına 5 km uzaklıkta yer almaktadır. Paşa Dede Caddesi ile Dumlupınar Sokak kesişimindeki kentsel boşlukta yer almaktadır.

Alanda yer alan 3 parsel birbiri ile bağlantılıdır. Dini tesis alanı, park ve proje alanı olan sağlık tesisi ile beraber proje düşünülmelidir.

Yaklaşım

Yarışma konusu ve barındırdığı ihtiyaç programı ile proje sadece bir sağlık yapısı olarak düşünülmemelidir. Çevresindeki park alanı ile entegre, kent sağlığı üretme, koruma ve sürdürülebilir sağlık projesi olması planlanmalıdır.

İçinde yer aldığı Bodrum mimarisi, iklimle mücadele, kentlinin yaşam alışkanlıklarının da yapı tasarım kararlarında rolü olmalıdır.

Tüm bu çıkarımlarla birlikte yapının ölçeksel ve kent ile kuracağı hiyerarşi düşünülmelidir. Yapı ölçeksel olarak kentlinin kullanımına ve çevresel dokuya uygun olmalıdır. Kullanıcılar yapıyı deneyimlerken sanki bir Bodrum sokağında, bir Bodrum evinde bulunma hissiyatı ile karşılaşmalıdır. Bu hissiyat özellikle hastaları psikolojik olarak daha rahatlatacak ve algısal olarak geleneksel hastane fikrinden uzaklaştıracaktır. Bu sayede iyileşme süreci mimari ve peyzaj tasarımı ile yapının kendisinden itibaren başlamış olacaktır.

Yapının Yeşil ile İlişkisi ve İyileştirme Gücü

Kentlerdeki açık ve yeşil alanlar ile kent parkları, başta çevre ve yaşam kalitesi olmak üzere fiziksel, sosyal, psikolojik, ekolojik ve ekonomik açılardan insan yaşamına çok yönlü katkılar sağlamaktadır. Kentsel hizmetler içinde hastaneler başta olmak üzere sağlık tesis alanları insanların fiziksel, psikolojik ve duygusal açıdan tedavilerinde önemli bir konuma sahiptir. Ancak, hastane ortamı ister hasta ve ziyaretçi, ister sağlık personeli olsun, genellikle fiziksel, psikolojik ve davranışsal açıdan olumsuz etkiler yaratabilir ve/veya stresli bir deneyime sebep olabilir. Bu kapsamda, olumsuzlukların azaltılmasında özel yaklaşımlara sahip mimari mekanlar ve yeşil alanlar , bahçeler, avlular önemli bir potansiyel sunmaktadır. Pirli (2020)’e göre, tasarımda yenilikçi bir yaklaşım benimseyerek, insanların negatif 'hastane' algısını değiştirmek ve psikolojik sınırlarını yumuşatmak mümkündür. Bu bağlamda, hastane planlamasındaki mevcut eğilimler, artan bir şekilde hasta ve insan odaklı konseptleri tercih etmektedir. Böylece, hastanelerin tüm kullanıcı grupları için fiziksel, duygusal ve ruhsal rahatlık sağlayan tedavi alanları olarak oluşturulmasının önemi vurgulanmakta ve bu vurgu yalnızca hastane içi değil, dışındaki alanlar içinde geçerlidir. Son yıllarda, yapısal çevrenin insan sağlığı üzerindeki etkileri büyük ilgi görmüş ve bu bağlamda "iyileştirici bahçe" kavramı geliştirilmiştir.(Demirkan, 2019). Yılmaz (2017)’a göre hastane bahçelerindeki doğal alanların, hastane ortamındaki bireyler üzerinde ağrı ve semptomları azaltma, ilaç kullanımını düşürme, gerginlik ve stresi azaltma gibi etkilerinin araştırmalarla kanıtlandığı belirtilmektedir.

Tasarım

Bodrum'un mimari dokusu, yerel malzeme kullanımı ve sade formlar aracılığıyla çevresiyle uyumlu bir yapı organizasyonu sunar. Yapılar genellikle tek veya iki katlı olup, yerel gelenekleri ve doğanın sürekliliğini yansıtan bir ölçek diliyle inşa edilmiştir. Bodrum'un mimarisi, çevresindeki doğal unsurlarla estetik ve fonksiyonel bir ilişki kurarak doğa ile iç içe sürdürülebilir bir yaşam alanı yaratır. Tasarımda çevre doku ölçeğine saygı gösterilerek, parçacıl kütle tasarımıyla her bir yapı, çevresel bağlamı bozmadan, daha küçük ve bütünle uyumlu bir şekilde tasarlanmıştır. Bu yaklaşım, hem görsel bir süreklilik sağlar hem de yapıların çevreye zarar vermeden var olmasına olanak tanır.

Proje alanına yaklaşıldığında 2 unsur öne çıkmaktadır.

Arazide bulunan 3 metrelik eğim ve eğimle bağlantılı olarak proje alanına komşu aksta yer alan park alanı. Bu unsurlar göz önünde bulundurularak, kentlinin erişimini engellemeyen, park ile kent arasındaki bağı kopartmayan ve kot farkını yapının kullanımına dahil eden bir iyileşme mekanı tasarlanmıştır. Park tasarımı, yeşil alanların içeri sızmasını sağlayarak, yapıyı yalnızca bir bina değil, iyileştirici etkisi olan bir mekan haline getirmiştir.

Proje alanı, Paşa Dede Caddesi üzerinden gelen aksla ikiye ayrılmaktadır. Sol tarafta Hidroterapi Ünitesi, sağ tarafta ise Fizyoterapi Üniteleri yer almaktadır. Bu birimleri birbirine bağlayan ana giriş ve karşılama alanı, yapı merkezine konumlandırılmıştır. Park ile cadde arasındaki aks üzerinde, Fizyoterapi ve Hidroterapi Ünitelerinin kesişiminde bir meydan tasarlanmış olup, bu meydan sosyal etkileşimi teşvik etmektedir.

Yapının gridal kurgusu, sirkülasyon ve birimlerin kesişimlerinde Bodrum yerel mimarisine atıfta bulunan iç bahçeler ve avlular yer almaktadır. Avlular, mikroklima yaratarak iç ve dış mekanlar arasındaki bağlantıyı kesintisiz kılar ve sıcak iklimin etkilerine karşı bir tampon işlevi görür. Hastalar, sosyal etkileşim alanlarında doğayı ve yeşili yapı ile birlikte deneyimleyebilir. Fonksiyonel açık hava alanları, birimlerin mekânsal kalitesini artırırken, tasarım doğa ile güçlü bir ilişki kurarak, kullanıcıların hem fiziksel hem de psikolojik açıdan rahatlatıcı bir ortamda tedavi ve rehabilite olmalarını sağlar.

Yapının tasarımında önemli bir karar, kamusal yaşantının devamı ve yapının kente entegrasyonu olmuştur. Mevcut eğim ve park bağlantıları kullanılarak üst kotta bir kent terası yaratılmıştır. Bu teras, kullanıcıların sadece zemin kotunda değil, aynı zamanda yapının 3. boyutunda da deneyim yaşamasını sağlamayı hedefler. Üst kotta, iç bahçeler, avlular ve doluluk boşlukları ile yaşam alanı oluşturulmuş, yeşil teras ve aroma terapi bahçeleri ile deneyim boyutlandırılmıştır. Bu sayede kullanıcılar, hem yapının içinde hem de teras alanlarında doğa ile etkileşimde bulunarak psikolojik ve fiziksel iyileşme süreçlerini desteklemişlerdir.

Park ile entegrasyonlu yapı tasarımında, parkın iyileştirici rolü de vurgulanmıştır. Yapının sirkülasyonu yalnızca bina içinde değil, park alanıyla da düşünülerek, parkta gridal bir şema ile bahçeler, sulama alanları ve ağaçlık alanlar oluşturulmuş, iyileştirici aroma terapi bahçeleri tasarlanmıştır. Bodrum’a özgü mandalina ve zeytin ağaçları ekosistemi desteklemek amacıyla kullanılmıştır. Park alanında ayrıca, sürdürülebilir tarım alanlarında çalışanlar ve kent halkı için oturma, dinlenme ve çalışma alanları yaratılmış, yönlendirici niş duvarlar ve gölgelik alanlarla konforlu bir ortam sağlanmıştır. Bu sayede hem kullanıcılar hem de kent halkı için hem tedavi sürecine katkı hem de sosyal etkileşim fırsatları sunulmuştur.

Sürdürülebilirlik ve Malzeme

Bodrum mimarisinde, beyaz sıvalı duvarlar hem estetik hem de sıcak iklimin etkisiyle iç mekanları serin tutmak için tercih edilir. Taş ve ahşap gibi doğal malzemeler, yerel iklimle uyumlu bir tasarım dili oluşturur. Geleneksel sürdürülebilirlik yöntemleri ve çevresel sorumluluk bilinciyle, doğayla uyumlu yapılar tasarlanmıştır. Yapı, geçirgenlik sağlayan meydan kurgusu, iç bahçeler ve avlularla iç mekan ile dış mekan arasında süreklilik yaratır. Enerji verimliliğini artırmak için fotovoltaik paneller ve yeşil çatılar kullanılmıştır, su ihtiyacı ise yağmur suyu toplama sistemleri ile karşılanır. Geri dönüştürülebilir malzemelerle yapılan tasarım, çevre dostu ve yöresel mimariyle uyumlu bir yapı sunar.