Ayvalık Rahmi M. Koç Müzesi

Edremit Körfezi antik çağlardan itibaren zeytin üretimi için önemli bir bölgedir. 19. yüzyıla kadar geleneksel yöntemler kullanılarak yapılan zeytinyağı ve sabun gibi ürünlerin üretimi makineleşme sonrası fabrikaların kurulması ile endüstriyelleşmiş, Edremit Körfez’inde yer alan Ayvalık, bu dönemde zeytine dayalı endüstrinin geliştiği bir kent olarak öne çıkmıştır. Ayvalık’ta zeytinyağı fabrikaları, sabunhane yapıları ve depolar gibi kentsel mimariyi biçimlendiren zeytin ürünlerine dayalı endüstriyel miras, 2017 yılında "Ayvalık Endüstriyel Peyzajı" başlığı altında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne kabul edilmiştir.

Proje konusu fabrika yapısı 19. yy sonu Ayvalık zeytinyağı fabrikalarının bir örneğidir. Kagir duvarlar içine ahşap döşeme kirişleri kullanılarak inşa edilmiş iki katlı bir yapıdır. Zemin katı yağhane, artan üretimi karşılamak amacıyla zaman içinde büyütülen birinci katı ise sabunhane olarak kullanılmıştır.

Yapının restorasyon projesi binayı özgün kontur ve yapım tekniğini koruyarak, uluslararası koruma-onarım ilke ve teknikleri doğrultusunda restorasyonunu gerçekleştirmek ve binanın çok daha uzun yıllar yaşamasına imkan sağlayacak hale getirmek hassasiyeti ile hazırlanmıştır. Ayvalık’ın tarihi gelişiminin en önemli öğelerinden endüstriyel mirasının günümüze kadar bütüncül bir şekilde ulaşmayı başarmış parçalarından biri olan tarihi zeytinyağı fabrikasını, bu mirasa uygun bir şekilde bir endüstri müzesi olarak korumak projenin esasını oluşturmaktadır. Ayvalık Rahmi M. Koç Müzesi olarak yeniden kullanıma açılacak yapıda endüstri devriminden itibaren kullanılmış obje ve makinelerin yanı sıra, fabrika döneminde bu yapı içinde zeytinyağı üretiminde kullanılan 19. yy’a ait buhar gücüyle çalışan özel üretim çarklı makina da yerinde sergilenmektedir.

Restorasyon projesi hazırlanırken kagir özgün fabrika yapısının cephe düzeni yapıdaki izler, günümüze kadar ulaşmış özgün detaylar, tarihi fotoğraflar ve belgeler irdelenerek hazırlanan onaylı restitüsyon projeleri doğrultusunda değişiklik yapılmadan korunmuştur. Yapının plan şemasında ise mekansal bütünlük ve devamlılık korunurken, müze fonksiyonunun getirdiği artan ihtiyaçları ve güçlendirme gereksinimini karşılamak için yapılan müdahalelerin yapıya en az etki edecek şekilde geri alınabilir ve ayırt edilebilir olmasına özen gösterilmiştir.