2024 Pritzker Mimarlık Ödülü’nün sahibi Riken Yamamoto Oldu

Pritzker Ödülü jürisi açıklamasında; “Riken Yamamoto, bireylerin -çocuklardan yaşlılara kadar- ve sosyal bağlantılarının yaşamını onurlandırmayı, geliştirmeyi ve zenginleştirmeyi amaçlıyor" diyor. "O bize hatırlatıyor ki, mimaride olduğu gibi demokraside de, mekânlar insanların kararlılığıyla yaratılmalıdır."

Jüri, Riken Yamamoto'nun eserlerinin kuşaklar arası gücüne dikkat çektiği bir alıntıda, "Binalarının güçlü ve tutarlı kalitesiyle, çocuklardan yaşlılara kadar bireylerin ve sosyal bağlantılarının yaşamını onurlandırmayı, geliştirmeyi ve zenginleştirmeyi amaçlıyor" ifadesini kullandı.

"Toplumda sosyal talebin sorumluluğu konusunda farkındalık yaratmak, mimarlık disiplinini her bireysel mimari yanıtı ayarlamak için sorgulamak ve en önemlisi mimaride olduğu gibi demokraside mekanların insanların kararlılığıyla yaratılması gerektiğini hatırlatmak için, Riken Yamamoto 2024 Pritzker Ödülü'nün sahibi olarak adlandırıldı."

"Riken Yamamoto gerçekten de, insan toplumsal koşullarını çok cömert ve sessiz bir şekilde mimari onur ile bağlayan bir mimarlık yaratmak için hayatının tamamını harcamıştır" diyor Deborah Berke (Pritzker Ödülü jürisi üyesi ve Yale Mimarlık Okulu dekanı).

"Kendisini bulundukları topluluklara aitmiş gibi hissettiren kamusal binalar yapıyor," diye devam ediyor. "Bu binalar, bu toplulukların yaşamlarını zenginleştiriyor. Sadece gösterişli binalar değil. Güzel, 'gösterişli' binalar yapmasının yanı sıra müzeler gibi, aynı zamanda konutlar, itfaiye istasyonları ve belediye binaları da yapıyor. Yani, toplumlarına hizmet eden binalar. Bunlar her zaman anıtsal olmak zorunda değil. Gerçekten de, her günkü yaşama onur getirmek ve her günkü yaşama zarafet getirmekle ilgili."

Mimarın Biyografisi

Riken Yamamoto (d. 1945), Çin Halk Cumhuriyeti'nin Pekin şehrinde doğdu ve İkinci Dünya Savaşı'nın ardından kısa bir süre sonra Yokohama, Japonya'ya taşındı. Çocukluktan itibaren kamusal ve özel boyutlar arasında bir denge kurmaya çalışan, annesinin eczanesinin önde, kendi yaşam alanlarının ise arkada olduğu, geleneksel bir Japon machiya'sını örnek alan bir evde yaşadı. "Eşiğin bir tarafı aile için, diğer tarafı ise toplum içindi. Ben ikisinin arasında oturuyordum."

Yamamoto, henüz beş yaşındayken vefat eden babası hakkında çok az şey biliyordu. Birçok açıdan babasının mühendislik kariyerini taklit etmeye çalıştı, ancak sonunda kendi yolunu mimarlıkta çizdi. 17 yaşındayken, 730 yılında inşa edilen ve son olarak 1426 yılında yeniden inşa edilen Nara'daki Kôfuku-ji Tapınağı'nı ziyaret etti ve beş Budist elementi olan toprak, su, ateş, hava ve uzayı simgeleyen Beş Katlı Pagoda'nın büyüsüne kapıldı. "Çok karanlıktı, ama ayın ışığıyla aydınlanan ahşap kuleyi görebiliyordum ve o anda bulduğum şey mimariyle ilgili ilk deneyimimdi."

1968'de Nihon Üniversitesi, Mimarlık Bölümü'nden mezun oldu ve 1971'de Tokyo Sanat Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi'nden Mimarlık Yüksek Lisans derecesi aldı. 1973 yılında kendi pratiği olan Riken Yamamoto & Field Shop'u kurdu.

Kariyerinin en erken dönemlerinde, mentoru Hiroshi Hara ile birlikte arabasıyla ülkeler ve kıtalar arasında spontane yolculuklar yapmış, toplumları, kültürleri ve medeniyetleri anlamaya çalışmıştır. 1972'de Akdeniz kıyı şeridi boyunca Fransa, İspanya, Fas, Cezayir, Tunus, İtalya, Yunanistan ve Türkiye'yi ziyaret etti. İki yıl sonra, Los Angeles'tan Meksika, Guatemala, Kosta Rika ve Kolombiya'ya seyahat etti ve Peru'ya ulaşmadan önce. Benzer bir geziyi Irak, Hindistan ve Nepal'e de yapacak ve kamusal ve özel alanlar arasındaki "eşik" fikrinin evrensel olduğu sonucuna varacaktı. "Mimarinin geçmişteki sistemlerinin kültürümüzü bulabilmemiz için olduğunu fark ettim... Köylerin görünüşleri farklıydı ama dünyaları birbirine çok benziyordu."

Yamamoto, toplumsal fırsatlar olarak kamusal ve özel alanlar arasındaki sınırları yeniden değerlendirdi ve tüm alanların sadece onları işgal edenleri değil, tüm bir toplumu zenginleştirebileceği ve onlara hizmet edebileceği inancına bağlandı. Bu düşünceyle, doğal ve yapılı çevreleri birleştiren, hem misafirleri hem de yoldan geçenleri ağırlayan müstakil konutlar tasarlamaya başladı. İlk projesi olan Yamakawa Villa (Nagano, Japonya 1977), her tarafı açıkta ve ormanın içinde yer almakta olup tamamen bir açık hava terası hissi verecek şekilde tasarlanmış. Bu deneyim, gelecekteki çalışmalarını önemli ölçüde etkiledi ve Hotakubo Housing (Kumamoto, Japonya 1991) gibi sosyal konutlara uzandı, kültürleri ve kuşakları ilişkisel yaşam aracılığıyla birleştirdi.

Biçim, malzeme ve felsefede şeffaflık, çalışmalarında temel bir unsur olmaya devam etti. Ryokuen-toshi, Inter-Junction City'nin (Yokohama, Japonya 1994) geliştirilmesinde evrimi hayati bir özellik olarak gösteren bir kentsel planlama yaklaşımı oluşturdu. Bir binanın kimliğine veya işlevine bakılmaksızın, tümünün alanından geçişe izin vermesi, bitişik parselleri uyumlu hale getirmesi ve komşu arazi sahiplerini birleştirmesi gereken bir düzenleme oluşturmuştur. Ölçek konusundaki ustalığını kanıtlayarak, mimari dilini Saitama Prefectural Üniversitesi (Koshigaya, Japonya 1999) ve Tianjin Kütüphanesi (Tianjin, Çin Cumhuriyeti 2012) gibi projelere uyarlamaya devam etti.

Japonya'yı 2011 yılında vuran doğal felaketlerin ardından işi daha da verimli hale geldi. Tōhoku Depremi ve Tsunamisi'nin ardından, toplumsal faaliyetlere adanmış bir enstitü olan Local Area Republic Labo'yu kurdu ve geleceğe yönelik cesaret ve ideallerle hareket eden genç mimarları onurlandırmak için 2018'de Local Republic Ödülü'nü başlattı.

Yamamoto, Kanagawa Üniversitesi'nde (Yokohama, Japonya) yeni atanan ziyaretçi profesörlerden biridir. Daha önce Tokyo Sanat Üniversitesi'nde (Tokyo, Japonya 2022-2024) ziyaretçi profesör olarak görev yapmış ve daha önce Nihon Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi (Tokyo, Japonya 2011-2013); Yokohama Ulusal Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi (Yokohama, Japonya 2007-2011); Kogakuin Üniversitesi, Mimarlık Bölümü (Tokyo, Japonya 2002-2007); ve Nagoya Zokei Sanat ve Tasarım Üniversitesi Başkanı olarak görev yapmıştır (Nagoya, Japonya 2018-2022).

Uluslararası Mimarlık Akademisi tarafından akademisyen olarak atandı (2013) ve kariyeri boyunca Japonya Mimarlar Enstitüsü Ödülü (2010), Kamu Binaları Ödülü (2004 ve 2006), İyi Tasarım Altın Ödülü (2004 ve 2005), Japonya Mimarlık Enstitüsü Ödülü (1988 ve 2002), Japonya Sanat Akademisi Ödülü (2001) ve Mainichi Sanat Ödülleri (1998) dahil olmak üzere birçok ödül aldı.

Yamamoto, Yokohama'da bir toplulukla birlikte çalışmaya ve yaşamaya devam ediyor. Yapıtları Japonya, Çin Halk Cumhuriyeti, Kore Cumhuriyeti ve İsviçre'de bulunmaktadır.

Pritzker Mimarlık Ödülü Nedir?

Pritzker Mimarlık Ödülü, Jay A. Pritzker ve eşi Cindy Pritzker tarafından 1979 yılında kurulmuştur. Bu ödül, Mimarlık sanatının insanlığa ve yapılı çevreye sağladığı önemli ve tutarlı katkıları tanımak amacıyla her yıl bir veya birden fazla yaşayan mimarı onurlandırmayı amaçlar. Ödül, mimarlıkta üstün yetenek, vizyon ve bağlılık gibi nitelikleri sergileyen kişilere verilir. Mimarlık dünyasında en prestijli ödüllerden biri olarak kabul edilir ve kazananlar genellikle uzun ve etkileyici bir kariyere sahip olmuşlardır. Bu ödül programı, mimarların yaratıcı ve yenilikçi çalışmalarını, sürdürülebilir tasarımı teşvik etmelerini ve toplumları bir araya getiren mimari çözümler sunmalarını kutlar. Her yıl, Pritzker Mimarlık Ödülü'nün kazananı, mimarlık alanında olağanüstü başarılar elde etmiş ve disiplinin gelişimine önemli katkılarda bulunmuş kişi veya kişilerden seçilir. Mimarların sanatsal, teknik ve insani başarılarını vurgular ve dünya çapında tanınmalarını sağlar.

Kaynakça: